Jennifer Doudna, edycja genów i przyszłość ludzkości" (The Code Breaker: Jennifer Doudna, Gene Editing, and the Future of the Human Race), aut. Walter Isaacson, USA 2021, PL 2023, książka
Od tamtego czasu przeczytałem sporo książek, obejrzałem wiele filmów (TU) poświęconych inżynierii genetycznej z użyciem narzędzia CRISPR/Cas9 za którego odkrycie/opisanie w roku 2012 Panie Jennifer Doudna i Emmanuelle Charpentier otrzymały nagrodę Nobla (2020). W jakimś stopniu ta świeża wiedza koreluje z zawartością książek znanego ewolucjonisty, propagatora nauki Richarda Dawkinsa (TU), a książka "Kod Życia" wiąże wiele tych wątków ze sobą, dostarczając kompleksowej, w tym historycznej wiedzy na temat szeroko rozumianej biotechnologii.
"Kod życia" co wynika z podtytułu czyni główną postacią opowieści Jennifer Doundę. To wokół niej, jej aktywności zawodowej toczy się licząca 674 str. opowieść o dziewczynie, która po przeczytaniu "Podwójnej helisy" J. Watsona postanowiła zostać naukowcem, biotechnologiem. Książka jest napisana przez dziennikarza-zawodowca, który jak można przeczytać na 1-szej okładce jest m.in. autorem książek o Leonardo da Vinci i Steve Jobs'ie. Autor włożył mnóstwo wysiłku w poznanie opisywanych w książce technologii laboratoryjnych. Uczestniczył osobiście w konstruowaniu narzędzia CRISPR/Cas9 dzięki czemu cała ta dość skomplikowania genetyczna materia staje się zrozumiała, przyswajalna przez przeciętnego czytelnika. Kartki książki są zaludnione mnóstwem postaci nauki biorących udział w wyścigu o pierwszeństwo do przełomowego osiągnięcia jakim jest technologia CRISPR/Cas9. Autor szczegółowo listuje nazwiska laborantów ściśle współpracujących z Paniami Jennifer Doudna i Emmanuelle Charpentier. W kolejnych etapach eksperymentów uwieńczonych Noblem był także Polak - Krzysztof Chyliński. Muszę przy okazji przypomnieć innego polskiego naukowca (książka o nim nie mówi ze względu na odległość w czasie jego dokonań) Piotra Chomczyńskiego, który wyjechał do USA, aby w 1989 roku założyć Molecular Research Center (TU), firmę, która zajmowała się i zajmuje izolacją RNA i DNA według autorskiej metodologii będącej jedną z najczęściej cytowanych prac naukowych w dziedzinie biologii i biochemii. Można z dużą pewnością założyć (tak, to moja, autorska spekulacja), że laboratoria Pań Noblistek oraz innych wymienionych w "Kodzie życia" naukowców korzystały z usług Molecular Research Center na różnych etapach prac badawczych w odniesieniu do CRISPR/Cas9 jak i szczepionki przeciwko Covid-19 (w tej sekcji "Kodu życia" jest spory fragment mówiący o zamawianiu u podwykonawców niezbędnych gotowych-do-użycia sekwencji RNA). W każdym razie warto mieć w pamięci, że szczepionki RNA przeciw Covid-19 nie powstały na łapu-capu, ale były poprzedzone wieloletnimi badaniami, aczkolwiek były pierwszymi szczepionkami mRNA użytymi na tak dużą skalę.
W moim przekonaniu wartość "Kodu życia" polega na kompleksowym podejściu autora do tematu "edycji ludzkich genów". Po książkę może sięgnąć zupełny laik. Jest w książce znaczny kawałek historii okrycia helisy DNA ze szczególnym uwzględnieniem osób i załug J. Watsona i Rosalind Franklin. Większość tekstu poświęcona jest oczywiście opisowi prac, praktycznie wyścigu nad budową CRISPR/Cas9, ale znajdziemy tam także obszerne fragmenty poświęcone bezwzględnej walce o patenty (=kasę), opisy działań biohackerów dążących do upublicznienia metodologii edycji genów w celu pozbawienia Big Pharmy gigantycznych zysków z czegoś, co powinno być dobrem ludzkości, nie technologią sprzedawaną za grube miliony USD. Mamy w tej książce ślad działania chińskich służb, które w ramach programu Tysiąca Talentów ściągały/ściągają do Państwa Środka chińskich naukowców wyszkolonych i zaopatrzonych w wiedzę na amerykańskich uniwersytetach. Nade wszystko w książce wybrzmiewa obawa o dalekosiężne skutki grzebania w genach... Już teraz naukowcy przyznają, że brak jest ostrej granicy między leczeniem, a ulepszeniem, co praktycznie prowadzi do mniej lub bardziej świadomego zawiadywania ewolucją, czego efektem może być nieomal całkowita utrata różnorodności ludzkiej rasy, a w konsekwencji być może jej unicestwienie...
Przeczytałem tę książkę z zapartym tchem. To nie była szybka lektura. Poszczególne rozdziały wymagały chwili oddechu, zastanowienia się, pokuszenia o własne przemyślenia, wnioski. Jednak zapewniam! Ta książka jest warta wysiłku i czasu poświęconego na jej przeczytanie. W rozdziale "Zabawa w Boga" (str. 515) autor przytacza słowa dyr. National Instituties of Health (NIH) Francis Collins: "Ewolucja pracowała nad optymalizacją ludzkiego genomu przez 3,85 mld lat. Czy naprawdę sądzimy, że jakaś grupka genetycznych majsterkowiczów mogłaby zrobić to lepiej i nie wywołać przy okazji rozmaitych niezamierzonych konsekwencji?" Majsterkowanie na wielką skalę odbywa się wokół nas. Konsekwencje wkrótce...
